Volkskrant 19/11/1999
'Landbouwbeleid is gebaseerd op virtuele boer'hoogleraar Van der Ploeg beschuldigt Landbouw van onkunde en autisme; ambtenaren moeten wat vaker op een echte boerderij gaan kijken.
Van onze verslaggever: Peter de Graaf Wageningen
Het ministerie van Landbouw baseert zijn beleid op boeren die niet bestaan. De ambtenaren moeten wat vaker op een echte boerderij gaan kijken.
'Het ministerie van Landbouw is autistisch', zegt Jan Douwe van der Ploeg, hoogleraar rurale sociologie aan de Landbouwuniversiteit Wageningen. De virtuele boer heet het boek dat Van der Ploeg (49) donderdag aan minister Brinkhorst van Landbouw heeft overhandigd. In het lijvige boekwerk beschuldigt hij het departement van 'onkunde, onvermogen en onmacht'. Al jaren voert het ministerie een landbouwbeleid dat gebaseerd is op beelden en modellen van de boerensector die niet stroken met de werkelijkheid. De kennisinstellingen, waaronder de landbouwuniversiteit zelf, zijn medeverantwoordelijk voor deze groeiende kloof tussen theorie en wekelijkheid, meent Van der Ploeg. Hij vind dat onderzoekers te veel uitgaan van modellen en geen re?el beeld meer hebben van de doorsnee boer. 'Er bestaan diverse hardnekkige misverstanden over de landbouw. Zo gaat het ministerie er steeds van uit dat Nederland 100 duizend boerenbedrijven telt. In werkelijkheid zijn het er hoogstens 70 duizend. Dat is een overschatting van bijna 50 procent. 'Het ministerie baseert dat getal op CBS-cijfers. Maar het CBS werkt met gecomputeriseerde systemen, waardoor één bedrijf vaak twee of drie maal wordt geteld. Als op één boerderij vader en moeder de kippentak runnen, de zoon de melktak en er ook nog een stuk lelieteelt op naam van opa staat, noteert de CBS-computer drie bedrijven. Vroeger werden zulke cijfers gecorrigeerd, nu niet meer. 'Het mestbeleid is een ander voorbeeld. Dat mikt helemaal op boeren die het milieubeleid proberen te saboteren. Maar voorbij het getetter van de radicale boerenleider Wien van den Brink cum suis staan heel veel boeren die het de hoogste tijd vinden dat het mestprobleem wordt opgelost. Zij willen aan natuurbeheer doen, maar worden gedwarsboomd door regeltjes. Voor gedegen mestverwerking krijgen ze geen vergunning.'
-Hoe groot is die groep goedwillende boeren?
'De boerensector is verdeeld in een voor- en achterhoede. De laatste groep bestaat uit de echte diehards zoals Van den Brink en telt zo'n 10 procent van de boeren. De voorhoede bestaat uit boeren die al volop aan het vernieuwen zijn en omvat 25 procent. Daartussen zitten de zwalkers, die kijken of het zin heeft om voorwaarts te bewegen. 'Het is triest dat de voorhoede van goedwillende boeren nauwelijks aandacht krijgt. Dat versterkt slechts het wantrouwen tussen de boeren en het ministerie van Landbouw, dat in Nederland toch al groter is dan in andere landen.'
-Waarom spoken op de burelen van het ministerie van Landbouw slechts virtuele boeren rond?
'Omdat het departement vreselijk in zichzelf is gekeerd. Ambtenaren weten nauwelijks wat er echt speelt op het platteland. Minister Brinkhorst zoekt de boeren tenminste nog op. Maar het zijn de ambtenaren die het beleid maken en dat baseren ze vooral op een niet bestaande werkelijkheid. 'Het ministerie mikt op een landbouwsector die de boeren absoluut niet willen. Schaalvergroting is het toverwoord, bedrijven van duizend koeien en meer. Maar 80 procent van de boeren acht zo'n schaalvergroting onwenselijk en onmogelijk. Nederland is te klein voor bedrijven op de schaal van Australië en Californië. 'Nederland is de tweede agrarische grootmacht ter wereld dankzij het gezinsbedrijf. Juist dat bedrijf wordt nu weggecijferd. Onze eigen kracht wordt ondergraven. Dat noem ik wereldvreemd.' Minister Brinkhorst van Landbouw ontkende bij het in ontvangst nemen van het boek dat zijn beleid op verkeerde cijfers is gebaseerd. Hij vindt dat de hoogleraar een opvallend grote rol aan de overheid toedicht in de landbouw. Volgens Brinkhorst zijn boeren zelf verantwoordelijk voor vernieuwing.
NIEUW
Jan Douwe van der Ploeg
Formerly Professor and Chair of Rural Sociology and Emeritus professor of Transition Studies at Wageningen University (WUR), the Netherlands and Adjunct Professor of Rural Sociology at the College of Humanities and Development Studies (COHD) of China Agricultural University (CAU) in Beijing, China.
e-mail: klik hier
Jan Douwe van der Ploeg
Formerly Professor and Chair of Rural Sociology and Emeritus professor of Transition Studies at Wageningen University (WUR), the Netherlands and Adjunct Professor of Rural Sociology at the College of Humanities and Development Studies (COHD) of China Agricultural University (CAU) in Beijing, China.
e-mail: klik hier